Panowie, listopad to ważny dla Was miesiąc. Sprawdźcie dlaczego

Panuje przekonanie, że mężczyźni częściej niż kobiety zaniedbują swoje zdrowie i zazwyczaj zgłaszają się do lekarza dopiero wtedy, gdy boli. Zapominają również o regularnych badaniach profilaktycznych. Czy to prawda? Niestety tak, choć różnica na szczęście nie jest aż tak duża. Wśród wszystkich osób korzystających w ubiegłym roku z opieki zdrowotnej na Podkarpaciu, kobiet było o 8% więcej niż mężczyzn. Niestety dalsze statystyki męskiej profilaktyki nie napawają optymizmem.

Za główną przyczynę złego stanu zdrowia uważamy stres i ogólne przemęczenie oraz choroby sercowo-naczyniowe (w tej grupie także nadciśnienie tętnicze i cukrzycę). Ale u kardiologa przynajmniej raz w życiu było tylko 43 proc. mężczyzn. Do urologa, zwłaszcza jeśli nie ma alarmujących objawów, też jest mężczyznom nie po drodze. Boją się wykrycia nowotworu lub innej poważnej choroby (36 proc. mężczyzn), ale także wstydu i skrępowania, które łączą się z samym badaniem urologicznym (33 proc. mężczyzn) – dane z raportu „Zdrowie? Męska sprawa!” z 2023 r.

Czy wiecie, że…

• Wśród chorób nowotworowych występujących u mężczyzn, aż 1/4 wszystkich nowotworów to nowotwory układu moczowo-płciowego.
• Jedynie 1/3 mężczyzn w wieku powyżej 35 lat była kiedykolwiek u urologa. Po 55 roku życia ten odsetek rośnie, ale nadal 61% panów deklaruje, że nigdy nie było u urologa.

Pora to zmienić! Pierwszy krok – zaufajcie edukacji, nie wierzcie stereotypom

Zapraszamy na męską rozmowę z ekspertem, w której lek. med. Kamil Kuć, specjalista onkologii klinicznej z Wojewódzkiego Szpitala w Przemyślu odpowiada na ważne pytania. Wskazuje, które nowotwory męskie występują najczęściej i kto może być na nie narażony oraz podpowiada, w jaki sposób przekonać mężczyzn do badań. Gdy nie będziemy wykonywać badań profilaktycznych, jeżeli nie będziemy pamiętali o zdrowym trybie życia, to niestety może być tak, że choroba sama o sobie da znać. Wtedy będzie jednak zdecydowanie trudniej aby tę chorobę wyleczyć – mówi lek. med. Kamil Kuć.

Jest wiele możliwych przyczyn, które decydują, że mężczyźni rzadziej zgłaszają się na badania profilaktyczne. W tym kontekście często wymienia się m.in. stereotypy na temat zdrowia, związane z samą płcią, ale także z określonymi chorobami i ich wykrywaniem. Z praktycznych doświadczeń, ale także z badań naukowych i analiz, wiemy, że jednym z najskuteczniejszych rozwiązań w tym zakresie jest podnoszenie świadomości zdrowotnej. Edukacja zdrowotna, zarówno ta prowadzona od najmłodszych lat w szkole, jak i ta kierowana do osób dorosłych w postaci materiałów informacyjnych czy kampanii zdrowotnych przynosi wymierne efekty wśród mężczyzn i kobiet. Oczywiście, komunikacja zdrowotna powinna być skrojona „na miarę”, adekwatna do konkretnych grup wiekowych, ale także płci – zwraca uwagę dr Paweł Koczkodaj, specjalista zdrowia publicznego, Ambasador Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w Polsce.

Zainwestujcie w długie życie i się badajcie

Jak wynika z raportu „Nowotwory złośliwe w Polsce" z 2021 roku, średnio 48 mężczyzn każdego dnia dowiaduje się, że ma raka prostaty. Ten nowotwór stanowi już ok. 20 proc. wszystkich rozpoznanych nowotworów złośliwych. Oznacza to, że co piąty mężczyzna zmagający się z chorobą onkologiczną, choruje na raka prostaty. Rak prostaty zajmuje 2. miejsce wśród zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn.

Na terenie Podkarpacia, w 2022 roku rak prostaty był powodem wizyty u lekarza aż 7919 pacjentów. W tej liczbie są ci, którzy wymagali zarówno leczenia i stałej diagnostyki. Ponadto 529 panów zmagało się z rakiem jądra.

Im wcześniej wykryta choroba, tym większa szansa na jej wyleczenie, dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne wykonywanie badań. Czas ma duże znaczenie nie tylko w przypadku chorób nowotworowych. Dzięki badaniom profilaktycznym możesz uniknąć wielu schorzeń, w tym raka jądra, prostaty, jelita grubego, cukrzycy czy zakrzepicy.

Styl życia wpływa na rozwój choroby

Blisko 25 proc. panów ma nadciśnienie tętnicze. Aż 70% mężczyzn ma nadwagę, a jedna piąta zmaga się z otyłością. W Polsce zgodnie z Eurobarometrem z 2021 r. aż 32% dorosłych mężczyzn pali papierosy. Dla porównania, wśród kobiet, odsetek ten wynosi 20%. Dodatkowo, według tego samego badania, w Polsce aż 66% mężczyzn w grupie wiekowej 15+ jest nieaktywna fizycznie. Największe odsetki nieaktywnych fizycznie mężczyzn zaobserwowano w grupach wiekowych 40-54 lata – 73% i 55+: 88%.

Prowadzi to do rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby układu ruchu, choroby układu pokarmowego, zaburzeń hormonalnych, a także nowotworów.

Nowotworom, które spotykają mężczyzn na całym świecie przynajmniej w 1/3 przypadków można zapobiec, zmieniając styl życia, nawyki i badając się profilaktycznie. Warto zacząć od niewielkich kroków, które mogą zapewnić dłuższe życie:

• zdrowo się odżywiaj. Możesz skorzystać z bezpłatnych planów żywieniowych na portalu Diety NFZ,
• bądź aktywny, ćwicz jak lubisz i unikaj siedzącego trybu życia. Gotowe filmy instruktażowe dotyczące ćwiczeń znajdziesz w aplikacji MojeFizjo+ oraz na stronie Akademia NFZ.
• rzuć palenie i ogranicz alkohol,
• wykonuj samobadanie jąder i prącia,
• raz w roku zrób badania m.in. morfologia, badanie ogólne moczu, lipidogram,
• po 40 roku życia regularnie badaj prostatę a po 60 roku życia raz w roku zrób USG jamy brzusznej, aby ocenić m.in. nerki i pęcherz moczowy. Badanie takie może zlecić lekarz urolog. Skierowanie do poradni może wystawić lekarz rodzinny, a wykaz poradni specjalistycznych można znaleźć w wyszukiwarce „Gdzie się leczyć?”.
• w razie niepokojących objawów zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
• Zapoznaj się z zaleceniami Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem
• Zajrzyj do naszego magazynu "Ze Zdrowiem" i dowiedz się jak zapobiegać nowotworom?

Nowotwory, które najczęściej dotyczą mężczyzn

Według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2020 r. nowotwory, które najczęściej występowały wśród mężczyzn w Polsce to:

• rak prostaty
• rak płuca
• rak jelita grubego.

To jednocześnie nowotwory, które są najczęstszymi przyczynami zgonów wśród mężczyzn. Zaznaczę, że występowanie raka płuca i rak jelita grubego w ogromnej mierze wiąże się z narażeniem na czynniki, których występowanie mężczyźni mogą skutecznie ograniczać samodzielnie w ich codziennym życiu. Chodzi przede wszystkim o narażanie na dym tytoniowy, spożywanie alkoholu, niezdrową dietę, czy brak aktywności fizycznej – dodaje dr Paweł Koczkodaj.

Na terenie Podkarpacia jest 12 placówek, w których można wykonać darmową kolonoskopię ze znieczuleniem. To pierwszy krok w kierunku profilaktyki raka jelita grubego, który rocznie diagnozuje się u około 18 tys. osób w Polsce.

Co powinno nas zaniepokoić?

Czy wiecie jakie są objawy męskich nowotworów, które powinny nas zaniepokoić? Wiele z nich jest się w stanie wykryć samemu, jeszcze na wczesnym etapie rozwoju choroby. Zobaczcie, na co zwrócić uwagę:

rak prostaty:

• podwyższone stężenie PSA we krwi
• dolegliwości związane z oddawaniem moczu
• zaburzenia erekcji, które nie wynikają z podłoża emocjonalnego
• bóle podbrzusza
• obrzęk kończyny dolnej i/lub genitaliów

rak jądra:

• wyczuwalna obecność guzka w jądrze
• zmiana konsystencji jądra
• uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra
• nawracający ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej

rak prącia:

• zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek, owrzodzenia (nadżerka lub guzek)
• opuchlizna na końcu prącia
• powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych.

Warto podkreślić, że wiele przypadków bólu lub nieprawidłowości w okolicy jąder nie jest związanych z rakiem. Zmiany te mogą być spowodowane na przykład infekcją. Jednak każdy, niepokojący dla danego mężczyzny objaw w okolicy jąder, powinien być skonsultowany z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne – zaznacza dr Paweł Koczkodaj.

Masz 40 lat i więcej? Zrób te badania. Są za darmo

Z programu Profilaktyka 40 Plus może skorzystać każdy, kto skończył 40. lat. Zgłoszenie do programu jest proste, nawet nie trzeba wychodzić z domu, a skierowanie na badania można otrzymać zaledwie w ciągu 2 dni roboczych. Wystarczy, że wypełnimy krótką ankietę dotyczącą naszego zdrowia.

Na Podkarpaciu zrealizowano ponad ćwierć miliona takich badań. Panowie stanowią 41,3% wszystkich osób.

Można to zrobić:

• w placówce POZ, która bierze udział w programie
• przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) w zakładce „Profilaktyka”
• telefonicznie pod numerem 989 (infolinia działa przez cały tydzień w godzinach 7:00–20:00).

Badania diagnostyczne, które są w programie Profilaktyka 40 Plus, dzielą się na trzy grupy:

• dla kobiet
• dla mężczyzn
• pakiet wspólny.

W skład pakietu badań diagnostycznych dla mężczyzn wchodzą:

• morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi
• stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy
• stężenie glukozy we krwi
• próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP
• poziom kreatyniny we krwi
• badanie ogólne moczu
• poziom kwasu moczowego we krwi
• krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT)
• PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity, jako badanie z pobranej próbki krwi.

Profilaktyka to męska sprawa – sprawdźcie dwa kalendarze i wybierzcie to co dla Was najlepsze

Nie zwlekajcie i nie czekajcie na „lepszą chwilę”, tylko już teraz sprawdźcie co możecie dla siebie zrobić. Wejdźcie na:

• Stronę Akademia NFZ i skorzystajcie z bezpłatnego i praktycznego kalendarza badań. Zaznaczacie tylko płeć i wiek, a program zrobi resztę. Pokazujemy tam badania profilaktyczne, które powinieneś wykonać i gdzie je zrobisz. To prostsze niż myślisz. Przekonaj się.
• Stronę „Kalendarza Zdrowych Wydarzeń” Podkarpackiego NFZ, gdzie pokazujemy wszystkie nasze akcje profilaktyczne – te on-line i te w konkretnych miejscach. Wszystkie darmowe i bez skierowań. Wystarczy chcieć.